Theo Tổng cục Thống kê, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa năm 2020 của Việt Nam đạt 545,3 tỷ USD, tăng 5,3% so với năm trước. Tính chung 6 tháng đầu năm 2021, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa đạt 316,73 tỷ USD, tăng 32,2%.

Chủ tịch VCCI Vũ Tiến Lộc cho rằng, những con số này cho thấy nỗ lực phi thường của các DN Việt Nam trong bối cảnh đang gặp rất nhiều khó khăn trong dịch bệnh. Đồng thời, kết quả này cũng phản ánh những cố gắng của Tổng cục Hải quan, Bộ Tài chính và các bộ, ngành trong công tác cải cách thủ tục hành chính và tạo thuận lợi cho hoạt động xuất, nhập khẩu của DN.

“Tổng hợp thông tin từ gần 3.700 DN có hoạt động xuất nhập khẩu trong năm vừa qua, báo cáo phản ánh nhiều chuyển biến tích cực trong năm 2020 so với những năm trước”, ông Vũ Tiến Lộc nhấn mạnh.

Theo đó, thông tin về chính sách và thủ tục hành chính xuất nhập khẩu dễ tiếp cận hơn. DN đánh giá cao hơn về chất lượng thông tin do cơ quan hải quan cung cấp. DN cũng hài lòng hơn đối với công tác hỗ trợ, giải đáp của các cơ quan khi DN gặp vướng mắc về tiếp cận thông tin.

Việc thực hiện các thủ tục hành chính hải quan cũng thuận lợi hơn đối với các DN. Những chuyển biến tích cực được DN ghi nhận, từ việc khai hồ sơ, kiểm tra thực tế hàng hoá, nộp thuế, hoàn thuế/không thu thuế, cho đến giải quyết khiếu nại. Một số cải cách lớn của cơ quan hải quan trong thời gian gần đây cũng được các DN đánh giá cao.

Cụ thể, đã giảm bớt chồng chéo, trùng lặp trong kiểm tra sau thông quan, thủ tục xác nhận hàng hoá qua khu vực giám sát qua hệ thống quản lý hải quan tự động. Các DN cũng đánh giá cao hơn về chất lượng phục vụ DN của cán bộ, công chức hải quan so với những năm trước. Mức độ thực hiện kỷ cương, tác phong làm việc và trình độ chuyên môn nghiệp vụ của cán bộ, công chức hải quan đều có những chuyển động tích cực.

Công tác kiểm tra, quản lý chuyên ngành vốn trước đây có nhiều phàn nàn của các DN, thì trong khảo sát 2020 đã ghi nhận những chuyển biến tích cực.

Mức độ phổ biến của việc chi trả chi phí ngoài quy định trong quá trình thực hiện thủ tục xuất nhập khẩu cũng đã giảm bớt, điều này cũng thể hiện nhận thức của DN trong kinh doanh liêm chính đã có chuyển biến.

Những chuyển biến nêu trên là rất tích cực và cần phát huy hơn nữa trong thời gian tới.

Dù vậy, khảo sát của VCCI cho thấy, còn rất nhiều việc cơ quan hải quan và các bộ, ngành khác cần tích cực triển khai trong thời gian tới, để tiếp tục tạo thuận lợi thương mại cho DN.

Đại diện đối tác quốc tế, bà Ann Marie Yastishock, Giám đốc USAID Việt Nam đánh giá: Báo cáo khảo sát cho thấy mức độ hài lòng của DN trong nhiều lĩnh vực hoạt động của hải quan, trong đó bao gồm tiếp cận thông tin, mức độ thuận lợi trong thủ tục thông quan, mức độ thuận lợi trong thủ tục kiểm tra sau thông quan, cũng như các dịch vụ đang được cung cấp theo cách thức chuyên nghiệp hơn. Chỉ có một số lĩnh vực cần được tiếp tục đơn giản hóa về thủ tục hải quan và thủ tục kiểm tra chuyên ngành.

“Các phát hiện và khuyến nghị mà báo cáo đưa ra là rất cần thiết để phát triển ngành hải quan và xây dựng những chính sách đáp ứng được nhu cầu thực tế của DN nhằm tăng cường tạo thuận lợi thương mại tại Việt Nam. Chúng tôi hy vọng các cơ quan Chính phủ sẽ sử dụng những khuyến nghị trong báo cáo để cải tiến hơn nữa công tác kiểm tra chuyên ngành tại Việt Nam”, bà Ann Marie Yastishock, Giám đốc USAID Việt Nam nói.

Vẫn còn điểm nghẽn cần tháo gỡ

Ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng Ban Pháp chế (VCCI) cho rằng, dù tình hình có cải thiện, nhưng cải cách còn chưa đồng đều. Cụ thể, DN còn gặp khá nhiều khó khăn khi xác định mã số HS, hoặc tuân thủ thủ tục tham vấn xác định trị giá hải quan.

Đối với thủ tục kiểm tra, xác định mã số HS, DN gặp khó khăn nhiều hơn ở giai đoạn trước khi khai hải quan. Tỉ lệ DN gặp khó khăn ở giai đoạn trước khi khai hải quan để xác định mã số HS không những không giảm so với kết quả năm 2018, mà còn tăng lên trong năm 2020.

“Thủ tục tham vấn xác định trị giá hải quan, giai đoạn khai hải quan và trong thông quan lại thường phát sinh khó khăn đối với DN. Ở các giai đoạn này của thủ tục tham vấn xác định trị giá hải quan, kết quả khảo sát năm 2020 không cho thấy sự cải thiện đáng kể nào so với năm 2018”, ông Đậu Anh Tuấn nhấn mạnh.

Các bộ ngành và cơ quan hải quan cần phối hợp đồng bộ hơn nữa để gỡ vướng

Đồng quan điểm, bà Nguyễn Minh Thảo, Trưởng Ban Nghiên cứu môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh (Viện Quản lý kinh tế Trung ương CIEM) cho biết, các thủ tục hành chính, các quy định về mã HS vẫn là nỗi lo lớn cho DN.

“Do cách hiểu và các áp dụng mã HS giữa các cơ quan khác nhau nên gây khó khăn rất nhiều cho DN. Thậm chí, trong một số trường hợp, việc cơ quan hải quan bất ngờ thay đổi HS cũng đẩy DN vào tình trạng dở khóc, dở cười như câu chuyện về các DN gỗ ghép thanh trong thời gian qua”, bà Phan Minh Thảo nhấn mạnh.

Để khắc phục những bất cập trên, ông Đậu Anh Tuấn cho rằng, cần có sự phối hợp đồng bộ của các bộ, ngành để tiếp tục đơn giản hóa các thủ tục hành chính và đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin.

Đối với riêng các cơ quan hải quan, cộng đồng DN mong muốn các cơ quan này đơn giản hóa các loại chứng từ, hỗ trợ DN nhiều hơn với các thủ tục xác định mã HS và tham vấn xác định trị giá hải quan.

“DN cũng đề xuất áp dụng hồ sơ điện tử triệt để hơn, tránh tình trạng DN phải đến làm thủ tục thông quan trực tiếp tại các chi cục. Đồng thời, việc cung cấp thông tin, hướng dẫn giải đáp thắc mắc cho DN được chú trọng hơn và thực hiện hiệu quả hơn. DN kỳ vọng trong tương lai, đa số thủ tục có thể thực hiện qua mạng internet một cách hoàn toàn, chứ không phải vừa làm trên giấy, vừa làm trên mạng như hiện nay”, ông Đậu Anh Tuấn nhấn mạnh.

Đại diện cơ quan quản lý, ông Hoàng Việt Cường, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan ghi nhận các góp ý, đồng thời nêu một số giải pháp đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính trong thời gian tới, đáp ứng yêu cầu hội nhập, trong đó, lấy người dân, DN làm trung tâm, lấy sự hài lòng của người dân và DN làm mục tiêu phấn đấu.

Thứ nhất, cần cải cách thể chế và quy trình thủ tục đảm bảo hành lang pháp lý đồng bộ cho việc triển khai các hiệp định tự do thế hệ mới (như CPTTP, EVFTA…), xây dựng mô hình hải quan số, hải quan thông minh; triển khai nhiệm vụ đầu mối chủ trì thực hiện Cơ chế một cửa quốc gia, một cửa ASEAN và kiểm tra chuyên ngành.

Thứ hai, các cơ quan tiếp tục phối hợp đồng bộ hơn đẩy mạnh triển khai Cơ chế một cửa quốc gia, một cửa ASEAN, tập trung nỗ lực xây dựng dự thảo Nghị định quy định về cơ chế quản lý, phương thức, trình tự, thủ tục kiểm tra chất lượng và kiểm tra an toàn thực phẩm đối với hàng hóa nhập khẩu. Theo đó, cơ quan hải quan là đầu mối thực hiện kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm đối với hàng hóa nhập khẩu tại cửa khẩu.

Thứ ba, ngành hải quan tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tín hướng tới hải quan số trên cơ sở ứng dụng những thành tựu mới về công nghệ, tập trung ở mức cao, đáp ứng yêu cầu thực hiện thủ tục hải quan tự động, phù hợp với chuẩn mực quốc tế.

“Ngành hải quan sẽ tiếp tục triển khai và hoàn thiện hệ thống nộp thuế 24/7, hệ thống giám sát hàng hóa tự động tại kho, bãi, cảng nhằm phục vụ tốt hơn, tạo thuận lợi cho DN trong hoạt động xuất nhập khẩu”, Phó Tổng cục trưởng Hoàng Việt Cường nói.

Nguồn: baochinhphu.vn