CPTPP: Cơ hội lớn của ngành dệt may

Theo số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan, kim ngạch xuất khẩu dệt may 3 tháng đầu năm 2019 đã có những bước phát triển khích lệ. Cụ thể, kim ngạch xuất khẩu dệt may tháng 3-2019 đạt 2,7 tỷ USD, tăng 106,4% so với tháng 2-2019 và tăng 15,9% so với tháng 3-2018. Lũy kế, kim ngạch xuất khẩu mặt hàng này 3 tháng đầu năm 2019 đạt 7,3 tỷ USD, tăng 13,3% so với cùng kỳ năm 2018. Trong đó, thị trường xuất khẩu nhiều nhất là Mỹ, chiếm 46,6% tổng kim ngạch khi đạt 2,14 tỷ USD, tăng 9,4% so với cùng kỳ năm 2018.

TS. Trần Toàn Thắng, Trưởng Ban Dự báo kinh tế ngành và doanh nghiệp - Trung tâm Thông tin và Dự báo kinh tế xã hội Quốc gia (NCIF – Bộ Kế hoạch và Đầu tư) cho biết, Hiệp định CPTPP đã mang lại những lợi thế rất to lớn cho ngành dệt may. Tốc độ tăng trưởng xuất khẩu của ngành dệt may tăng thêm từ 8,3 – 10,8% nhờ sức cạnh tranh về giá lớn hơn ở các thị trường mới trong CPTPP, trong khi vẫn giữ được thị trường chủ lực là Mỹ và EU.

Thông tin từ Tập đoàn Dệt may Việt Nam, hiện các đơn hàng của ngành nhận được từ các đối tác nước ngoài rất khả quan. Ông Vũ Huy Đông, Tổng Giám đốc Công ty Dệt sợi Damsan cho biết, các đơn hàng từ các đối tác nước ngoài với các doanh nghiệp dệt may Việt Nam đang ổn định theo chiều hướng tăng trưởng từ 8% - 10% so với cùng kỳ năm 2018. Thậm chí, có những doanh nghiệp đã đủ đơn hàng xuất khẩu đến quý II và quý III/2019. Tuy nhiên, ông Lê Tiến Trường, Tổng Giám đốc Tập đoàn Dệt may Việt Nam thì cho rằng, bên cạnh những tín hiệu tích cực từ thị trường thì các doanh nghiệp cũng cần chủ động các giải pháp để đối phó với sự biến động của tình hình thế giới.

Tính đến hết quý I/2019, ngành dệt may vẫn phát triển tích cực, không bị ảnh hưởng bởi cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung. Các mặt hàng dệt may không có trong danh sách áp thuế của Mỹ. Do vậy, các đối tác vẫn đặt hàng bình thường tại cả thị trường Trung Quốc và Việt Nam.

Hiện nay, các doanh nghiệp sản xuất sợi và doanh nghiệp dệt may sở hữu chuỗi cung ứng khép kín sẽ hưởng lợi trực tiếp nhờ đáp ứng yêu cầu xuất xứ từ các hiệp định thương mại, việc cắt giảm thuế quan sẽ giúp các doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường. Các doanh nghiệp có tỷ trọng doanh thu lớn tại thị trường ổn định tại EU như: May 10 (36%), Vinatex (17%), May Sài Gòn (32%), TNG (58%), May Sông Hồng (30%) sẽ hưởng lợi gián tiếp nhờ sự tăng trưởng đơn hàng từ các đối tác thời trang.

Đối với 2 thị trường lớn là Australia và Canada, ngành dệt may đặt mục tiêu xuất khẩu 1 tỷ USD. Đây là 2 thị trường rất phát triển với quy mô sử dụng hàng dệt may khá lớn với khoảng 10 tỷ USD mỗi năm. Mặc dù là 2 thị trường lớn nhưng thị phần xuất khẩu của ngành dệt may Việt Nam sang 2 thị trường này vẫn còn rất khiêm tốn khi chỉ đạt khoảng 500 triệu USD.

Các doanh nghiệp đều kỳ vọng CPTPP sẽ tạo ra cơ hội đẩy mạnh xuất khẩu vào 2 thị trường này và góp phần vào mục tiêu tăng trưởng trên 10% của ngành. Thực tế, trong gần 30 năm qua, ngành dệt may đã có những bước phát triển đột phá khi kim ngạch xuất khẩu tăng trưởng từ mức chỉ khoảng 52 triệu USD (năm 1990) lên mức 36,1 tỷ USD vào năm 2018, chiếm 15% kim ngạch xuất khẩu của cả nước.

Bà Bùi Kim Thùy, nguyên thành viên đoàn đàm phán CPTPP của Việt Nam, đại diện Hội đồng Kinh doanh Hoa Kỳ - ASEAN tại Việt Nam khẳng định, “Dệt may là một chương riêng trong CPTPP và chưa bao giờ có sự ưu ái như vậy. CPTPP tác động tới ngành dệt may rất nhiều. Đã có những đánh giá dựa vào nguồn số liệu chính xác nhưng hiện nay những tác động này chưa được công bố.” Bà Thuỳ nói.

Những điểm nghẽn cần tháo gỡ

Mặc dù đang gặp nhiều thuận lợi trong kế hoạch sản xuất, kinh doanh, nhưng thách thức không phải không có, vẫn có thể có kịch bản xấu xảy ra là việc mặt hàng này bị Mỹ thực hiện áp thuế đối với Trung Quốc và như vậy sẽ tác động nhiều tới thị trường Việt Nam. Bởi, nếu kịch bản đó xảy ra thì chắc chắn Trung Quốc sẽ tăng thuế nguyên liệu vải xuất khẩu. Điều này sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới các đơn hàng của Việt Nam, trong đó có ngành hàng sợi.

Thực tế, từ trước tới nay, ngành sợi Việt Nam vẫn chủ yếu xuất khẩu sang Trung Quốc, bên cạnh đó, những áp lực về giá nhân công ngày càng cao cũng sẽ khiến cho các doanh nghiệp vất vả giải bài toán về quản lý, cạnh tranh…

Trong năm 2019, ngành dệt may đặt mục tiêu xuất khẩu 40 tỷ USD, kịch bản thấp cũng xuất khẩu hơn 38 tỷ USD. 1/4 chặng đường của năm 2019 đã đi qua, ngành dệt may đã có những bước khẳng định mình trong nỗ lực thực hiện mục tiêu đó. Để hoàn thành mục tiêu đặt ra, theo ông Lê Tiến Trường, doanh nghiệp ngành may cần phải tập trung vào tăng năng suất; đầu tư dần cho tự động hóa để giảm nhân công; chọn đơn hàng cao cấp có giá gia công cao, dựa vào lợi thế tay nghề công nhân kỹ thuật cao. Cùng với đó là điều kiện sản xuất xanh - sạch, bảo đảm các yếu tố an toàn môi trường, an sinh xã hội sẽ là lợi thế để các đối tác lựa chọn.

Theo Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương), khác với các hiệp định mà Việt Nam đã ký kết, CPTPP có chương riêng về dệt may. Bên cạnh áp dụng quy định chung như các hàng hóa khác, hàng dệt may có những quy định riêng mang tính đặc thù. Các quy tắc xuất xứ cụ thể yêu cầu việc sử dụng sợi và vải từ khu vực CPTPP nhằm mục đích thúc đẩy việc thiết lập các chuỗi cung ứng, đầu tư trong khu vực để tăng giá trị của hàng dệt may được sản xuất trong khối. Quy định linh hoạt về cơ chế “nguồn cung thiếu hụt” cho phép việc sử dụng một số loại sợi, vải nhất định không có sẵn trong khu vực.

Tuy nhiên, sẽ không lại trừ khả năng Mỹ sẽ tiến hành truy xuất nguồn gốc các sản phẩm dệt may từ Việt Nam để hạn chế những sản phẩm có nguồn gốc nguyên phụ liệu từ Trung Quốc. Điều này bắt buộc các doanh nghiệp dệt may Việt Nam phải tìm cách đa dạng hóa thị trường cung ứng nguyên phụ liệu ngành may thay vì chỉ phụ thuộc vào nguồn cung từ Trung Quốc.

Bà Bùi Kim Thùy cho biết, với CPTPP, quy tắc linh hoạt cho phép thành phẩm dù vi phạm xuất xứ 10% nhưng vẫn có ưu đãi thuế quan đặc biệt. Tiêu biểu, sợi không có xuất xứ được phép chiếm không quá 10% trọng lượng vải sử dụng để tạo nên thành phẩm. Ví dụ, trong 100 tấn sợi xuất khẩu, trị giá 100 tỷ USD, doanh nghiệp được phép vi phạm 10 tấn sợi hoặc 10 tỷ USD khối lượng hoặc giá trị sợi không có xuất xứ từ các nước nội khối CPTPP. Quy tắc này chỉ áp dụng duy nhất trong ngành dệt may về trọng lượng.

Theo ông Trương Văn Cẩm, Phó Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam, điểm yếu lớn nhất của Việt Nam là khâu sản xuất vải. Hiện Việt Nam đang phải nhập khẩu tới 99% bông, 80% vải. Về may, ngành có thế mạnh nhưng chủ yếu vẫn là gia công. Trong những năm qua, ngành dệt may cũng đã tìm giải pháp cho khâu này nhưng mức độ thành công chưa như mong muốn.

Bên cạnh đó, đa phần các doanh nghiệp dệt may Việt Nam hiện nay vẫn có quy mô nhỏ, tiềm lực tài chính yếu, trình độ quản trị, công nghệ còn nhiều hạn chế, điều này vô hình dung sẽ khiến các doanh nghiệp này yếu thế khi cạnh tranh với DN mạnh về hàng dệt may trong nội khối CPTPP như Mexico, Peru và Malaysia.

Lương Tuấn

Nguồn: http://vccinews.vn/