Mô hình ngân hàng "xanh" ra đời xuất phát từ nhu cầu ứng phó với các vấn đề về môi trường trên thế giới do ngân hàng đóng một vai trò quan trọng trong việc “xanh hóa” dòng vốn đầu tư, đóng góp một phần lớn vào quá trình phát triển và chuyển dịch kinh tế để định hướng phát triển "xanh" và bền vững.

Nhiều quốc gia trong nhóm G20 đã tích cực ủng hộ và khích lệ hoạt động ngân hàng "xanh" trên nhiều góc độ khác nhau. Một số ngân hàng toàn cầu chủ chốt ở Mỹ như Citibank, Bank of Amercia đã thực hiện cam kết tài trợ hoạt động có nội dung bảo vệ môi trường lên tới hàng trăm tỷ USD. Nhiều quốc gia ở giai đoạn phát triển sau đã khởi xướng mô hình ngân hàng "xanh" hướng tới tranh thủ lợi thế nâng cao uy tín trên thị trường như Đức, Pháp, Thổ Nhĩ Kỳ, Ấn Độ... Từ kinh nghiệm của các quốc gia phương Tây, chính phủ nhiều quốc gia khác trên toàn thế giới cũng đang ngày càng quan tâm và hỗ trợ nhiều hơn đối với ngân hàng "xanh".

Xu hướng xanh và hành động của Việt Nam

Ở Việt Nam, “Kế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2014-2020” do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt có giao nhiệm vụ cho ngành ngân hàng.

Theo đó, thực hiện chủ trương của Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đã có những bước đầu trong việc xây dựng chính sách triển khai ngân hàng "xanh" như việc ban hành Chỉ thị số 03/CT-NHNN ngày 24/3/2015 về việc thúc đẩy tăng trưởng tín dụng "xanh" và quản lý rủi ro môi trường và xã hội trong hoạt động cấp tín dụng và các văn bản liên quan.

Mục tiêu đối với ngành ngân hàng đến năm 2025 là 100% ngân hàng xây dựng được bộ quy tắc về quản lý rủi ro môi trường và xã hội trong hoạt động cấp tín dụng; 100% ngân hàng thực hiện đánh giá rủi ro môi trường và xã hội trong hoạt động cấp tín dụng; áp dụng các tiêu chuẩn về môi trường cho các dự án được ngân hàng cấp vốn vay; kết hợp đánh giá rủi ro môi trường như một phần đánh giá rủi ro tín dụng của ngân hàng; ít nhất 10-12 ngân hàng có đơn vị/bộ phận chuyên trách về quản lý rủi ro môi trường và xã hội; 60% ngân hàng tiếp cận được nguồn vốn xanh và triển khai cho vay các dự án tín dụng xanh.

Theo các chuyên gia, dù đạt được nhiều kết quả bước đầu nhưng hiện tại, ở Việt Nam, bản thân các ngân hàng vẫn “thiếu” vốn, kinh nghiệm, nhất là kỹ thuật phân tích, đánh giá, thẩm định các vấn đề phức tạp về môi trường, các rủi ro có thể xảy ra dẫn đến việc ra quyết định tín dụng cho các dự án gây ảnh hưởng, thậm chí gây ô nhiễm nghiêm trọng, đến môi trường xã hội.

Cần có thêm những cam kết hỗ trợ để hệ thống ngân hàng có điều kiện thuận lợi cung cấp tín dụng "xanh" theo hình thức giảm bớt khả năng tiếp cận nguồn vốn đối với những dự án gây ô nhiễm cao và khuyến khích dòng vốn hướng vào các dự án vì môi trường. Công tác quản lý và giám sát việc tuân thủ quy định về bảo vệ môi trường và việc cung cấp đầy đủ, công khai minh bạch thông tin của cá nhân, tổ chức vi phạm quy định pháp luật về bảo vệ môi trường là nhiệm vụ quan trọng, cần sự hỗ trợ kịp thời từ chính quyền địa phương.

Tái cơ cấu và cơ hội hướng tới ngân hàng xanh

Với gần 15 năm hoạt động trong lĩnh vực tài chính ngân hàng, NHPT có bề dày kinh nghiệm trong việc cho vay các dự án, đặc biệt là các dự án thuộc các lĩnh vực đầu tư "xanh" như: Quang điện, phong điện, tiết kiệm năng lượng, trồng rừng, thủy lợi… Hiện nay, NHPT đang thực hiện cho vay đối với 367 dự án thuộc lĩnh vực "xanh" với dư nợ là 53.201 tỷ đồng (chiếm 24% tổng dư nợ) từ 2 nguồn vốn chính là vốn tín dụng đầu tư của Nhà nước và vốn vay nước ngoài của Chính phủ.

NHPT cũng gặp ít nhiều khó khăn khi khung pháp lý vẫn chưa thật sự đồng bộ về lĩnh vực đầu tư “xanh”, đồng thời, cần chú trọng hơn việc đánh giá các tác động rủi ro môi trường-xã hội trong thẩm định dự án vay vốn cũng như tiết kiệm, chống lãng phí nguồn tài nguyên.

Đặc biệt, trong bối cảnh hiện nay, khi NHPT đang trong quá trình ưu tiên thực hiện đề án tái cơ cấu theo quyết định của Chính phủ, để thực hiện việc này cũng không đơn giản, đòi hỏi phải nghiên cứu một cách hệ thống để triển khai đồng bộ.

Ngoài ra, NHPT tiếp tục hoàn thiện hệ thống cơ chế chính sách trong lĩnh vực tín dụng "xanh" như quy định về chính sách khách hàng, điều kiện tín dụng, tài sản bảo đảm, quản lý môi trường-xã hội… nhằm thu hút các dự án “xanh” có hiệu quả, hướng đến mục tiêu từ năm 2022 đến 2023, tỉ lệ dư nợ tín dụng "xanh" tăng từ 20-30% so với năm 2021; tới năm 2025, tỉ lệ dư nợ tín dụng "xanh" tại NHPT tăng từ 50-80%.

NHPT cũng đang tiếp tục "xanh hóa" hoạt động nội bộ, áp dụng tiêu chuẩn 3R: Reduce (giảm thiểu) - Reuse (tái sử dụng) - Recycle (tái chế). Trong đó, NHPT nghiên cứu các biện pháp sử dụng hiệu quả, tiết kiệm năng lượng tại cơ quan (kiểm tra, rà soát các thiết bị sử dụng nguồn năng lượng điện, nước và nguyên liệu giấy)… Đồng thời, từng bước chuyển đổi các quy trình quản trị nội bộ, hiện đại hóa cơ sở hạ tầng và công nghệ thông tin theo hướng hỗ trợ tốt hơn cho việc giảm thiểu tác động tiêu cực tới môi trường…

Các tổ chức vừa được GCF kết nạp là thành viên, trong đó có NHPTVN

Đây là thành quả tốt đẹp cho sự cố gắng của NHPT khi vẫn kiên định với mục tiêu trong bối cảnh còn nhiều khó khăn, mở ra cơ hội mới cho NHPT trong các hoạt động mang tầm quốc tế.

Anh Minh

Nguồn: Chinhphu.vn